(H2N2)-Hiện nay, trên các nhãn hiệu, bao bì hóa chất ta thường thấy nhiều các ký hiệu thông số khác nhau cho từng loại hóa chất. Để giúp các bạn hiểu thêm về các thông số đó Hóa học ngày nay xin giới thiệu với các bạn hệ thống đánh số cho các loại hóa chất.
Có 2 hệ thống đánh số tồn: Số E và số CAS (CAS number). Số E thường thấy xuất hiện trên các bao bì, nhãn mác thực phẩm, ghi ký hiệu hóa chất được sử dụng trong sảm phẩm đó. Số CAS được ghi bằng chuỗi số nhằm định danh cho các loại hóa chất.
Số E
Số E là các mã số cho các phụ gia thực phẩm và thường được nhìn thấy trên các nhãn mác bao bì thực phẩm trong khu vực Liên minh châu Âu. Sơ đồ đánh số tuân theo các quy tắc của Hệ thống đánh số quốc tế (INS) như được Ủy ban Tiêu chuẩn thực phẩm (Codex Alimentarius, tiếng Latinh có nghĩa là luật thực phẩm) xác định. Chỉ một tập con của các phụ gia INS là được chấp nhận cho sử dụng tại Liên minh châu Âu, tiền tố ‘E’ là ký hiệu để chỉ Europe/Europa nghĩa là châu Âu. Trong ngôn ngữ thông thường tại Vương quốc Anh và Ireland, thuật ngữ “E-number” (số E) được sử dụng như là thuật ngữ có nghĩa xấu để chỉ các phụ gia thực phẩm nhân tạo, và các sản phẩm có thể được quảng cáo như là “free of E-numbers” (không có các số E) nhưng một số thành phần (chẳng hạn bicacbonat natri) trong các sản phẩm đó cũng có mã số E.
Các số E cũng được thấy trên tem mác thực phẩm tại các quốc gia khác, bao gồm GCC, Australia, New Zealand, Israel. Chúng được tìm thấy ngày càng tăng (mặc dù vẫn còn hiếm) trên các bao bì thực phẩm tại Bắc Mỹ, đặc biệt tại Canada. Tại Australia và New Zealand, người ta không dùng tiền tố E đi trước mã số của phụ gia thực phẩm.
Số CAS
Số đăng ký CAS là sự xác định bằng chuỗi số định danh duy nhất cho các nguyên tố hóa học, các hợp chất hóa học, các polyme, các chuỗi sinh học, các hỗn hợp và các hợp kim. Chúng còn được nói đến như là các số CAS hay các CAS RN.
Dịch vụ tóm tắt hóa chất (CAS – viết tắt của Chemical Abstracts Service trong tiếng Anh), một bộ phận của Hiệp hội hóa chất Hoa Kỳ, gắn các chuỗi số định danh này cho mọi hóa chất đã được miêu tả trong các loại sách vở. Mục đích của nó là làm cho việc tìm kiếm trong các cơ sở dữ liệu thuận tiện hơn, do các hóa chất thông thường có rất nhiều tên gọi khác nhau. Gần như mọi cơ sở dữ liệu về hóa chất ngày nay đều cho phép tìm kiếm theo số CAS.
Vào thời điểm ngày 11 tháng 1 năm 2008 đã có tổng cộng 33.552.206 hóa chất và 59.569.924 chuỗi có trong đăng ký CAS. Chuỗi số mới nhất được gán vào thời điểm này là 960354-22-7 — số lượng hiện tại được công bố ở đây. Khoảng 4.000 số mới được thêm vào mỗi ngày.
CAS cũng duy trì và bán cơ sở dữ liệu về các hóa chất này, được biết đến như là đăng ký CAS.
Định dạng và nhận biết số CAS
Số đăng ký CAS được tách bởi các dấu gạch ngang thành ba phần, phần đầu tiên có thể chứa tới 6 chữ số, phần thứ hai chứa 2 chữ số, và phần thứ ba chứa một số duy nhất như là số kiểm tra. Các số được gán theo trật tự tăng dần và chúng không có bất kỳ một ý nghĩa nội tại nào. Số kiểm tra được tính theo quy tắc sau: Đọc theo chiều từ phải sang trái thì trọng số của chúng tăng dần theo trật tự 1, 2, 3, 4 v.v. Lấy tổng số của tích các số tương ứng với trọng số của nó, sau đó lấy số dư trong phép chia cho 10. Ví dụ, số CAS của nước là 7732-18-5, do số kiểm tra được tính như sau (8×1 + 1×2 + 2×3 + 3×4 + 7×5 + 7×6) mod 10 = 105 mod 10 = 5 (mod là phép tính lấy phần dư).
Các đồng phân, các enzym và các hỗn hợp
Các đồng phân khác nhau của phân tử nhận được các số CAS khác nhau: D-glucoza có số CAS là 50-99-7, L-glucoza có số CAS 921-60-8, α-D-glucoza có số CAS 26655-34-5 v.v. Đôi khi, toàn bộ các lớp của các phân tử có một số CAS duy nhất: ví dụ, nhóm các rượu dehydrogenas có số CAS duy nhất là 9031-72-5. Một ví dụ về hỗn hợp có số CAS là tinh dầu mù tạc (8007-40-7).
Tìm kiếm chỉ số CAS
Khi sử dụng các số CAS để tìm kiếm trong cơ sở dữ liệu, nó là có ích khi tính đến số của các hợp chất có liên quan gần. Ví dụ, để tìm kiếm thông tin về cocain (CAS 50-36-2), người ta cần tính đến cocain hiđrôclorua (CAS 53-21-4), do nó là dạng phổ biến nhất của cocain khi sử dụng như là một dược phẩm.
Nguồn Hoahocngaynay.com/Wikipedia
